Sözlükçü İsmail Parlatır
ANKARA ÜNİVERSİTESİ DTCF emekli öğretim üyelerinden Prof. Dr. İsmail Parlatır (Konya, 1946), Osmanlı Türkçesi Sözlüğü adıyla 2006 yılında kapsamlı bir eser yayımladı. Ardından 2008 yılında Atasözleri ve Deyimler konulu sözlüklerini ayrı kitaplar hâlinde peş peşe yayımlamayı başardı. Bununla da yetinmeyen Prof. Parlatır, 2006-2017 yılları arasında toplam sayfa sayısı 9.412’yi bulan aralarında Almanca-Türkçe, Fransızca-Türkçe ve Açıklamalı İslami Terimler Sözlüğü olmak üzere 10 sözlük yayımladı.
Prof. Dr. İsmail Parlatır’ın asıl çalışma alanı Yeni Türk Edebiyatıydı. 1983 yılında yeniden düzenlenen Türk Dil Kurumuna üye seçilmiş ve bu kurumda iki dönem Yürütme Kurulu (1993-2000) üyeliğini yapmıştı. Yine, TDK’da, Sözlük Bilim ve Uygulama Kolu Başkanlığını yürütmüş bir akademisyendi. Bilimsel içerikli kol ve komisyonlarda on beş yıl boyunca görev almıştı. Aralarında Hamza Zülfikar ve Nevzat Gözaydın’ın bulunduğu bazı yakın arkadaşlarıyla TDK’da Türkçe sözlükler hazırlamıştı. Bu sözlüklerden Türkçe Sözlük, (Ankara: TDK, 1988) ve Okul Sözlüğü, (Ankara: TDK, 1997) yıllarında kurum adına yayımlanmıştı.
Bu çalışmada İsmail Parlatır’ın ilginç sözlükçülük serüveni üzerinde durulacaktır. Yalnız Türkiye’de değil bütün dünyada eşi, benzeri görülmemiş bir yöntemle yazılıp yayımlanan sözlükleri kamuoyuna tanıtılacaktır.
Okuyacağınız çalışma üç bölümden ibarettir: Birinci bölümünde TDK’da yapılan sözlük çalışmalarına kısaca değinilmektedir. İkinci bölümde İsmail Parlatır’ın konuyla olan ilgisi üzerinde durulmakta, TDK’da yapılan yolsuzluk soruşturmaları hakkında bilgi verilmektedir. Üçüncü bölümde konuyla ilgili 2009-2021 yılları arasında tarafımdan TDK’ya yapılan şikâyetler, aldığım yanıtlar ve yorumlar açıklanmaktadır. Dördüncü bölümde ise Osmanlı Türkçesi Sözlüğü on sözlükle karşılaştırılmaktadır. Parlatır’ın sözlüğünden örnekleme yöntemiyle seçilen BA harf ve hecesinde yer alan ancak diğer sözlüklerde bulunmayan kelimelere bu bölümde yer verilmektedir.